همانگونه که در سالهای قبل در گفتار «بهمئی‌ها در فارسنامه ناصری» نیز اشاره شد بابوئی به عنوان یکی از ایلات کهگیلویه در عهد قاجاریه مطرح بوده، گو اینکه پیش از آن هم در زمان حکومت زند، سران آن دارای جایگاه برجسته سیاسی در سطح منطقه بوده‌اند؛ امری که شرح گوشه‌ای از آن در پست «بهمئی‌ها و حکومت زند» ارائه گشت.
به هر سوی در ادامه‌ی گفتارهای پیشین و شناخت قلمرو ایلات کهگیلویه، در مجال حاضر به پهنه جغرافیایی ایل بابوئی در دهه چهل شمسی پرداخته میشود؛ دکتر جواد صفی‌نژاد در این خصوص می‌نویسند:
بابوئی که محلیان بدان باشت و بابوئی هم می‌نامند منطقه وسیعی است که در جنوب کهگیلویه واقع شده است و 19% از مجموع وسعت کهگیلویه را فراگرفته است. همسایگان منطقه بابوئی در مغرب و شمال غربی بویراحمدی‌های گرمسیر، در شمال چرامی‌ها، در شمال شرقی و مشرق بویراحمدی‌های علیای ساکن رستم ممسنی و در جنوب رودخانه زهره مرز طبیعی است که ایلات متفرقه و پراکنده‌ای در جنوب رود زهره تا سواحل دریا پراکنده‌اند.
جمعیت بابوئی حدود 32000 نفر است که با درنظر گرفتن 2981 کیلومتر مربع وسعت بابوئی جمعیت نسبی آن به 11 نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. در این منطقه پنج تیره و چهار طایفه مستقل بومی و متفرقه‌هایی در کنار آنها زیست می‌کنند که در مجموع 14% آنها کوچ رو و 86% بقیه ساکن‌اند، درصورتیکه بدون جمعیت شهری 24% افراد کوچ رو و جمعیت نسبی به 5 نفر در کیلومتر مربع می‌رسد زیرا از مجموع جمعیت منطقه بیش از 13000 نفر ساکن شهر دوگنبدان [گچساران] و نزدیک به 19000 نفر بقیه در سراسر منطقه پراکنده‌اند.
شهر دوگنبدان که دارای تأسیسات بزرگ نفتی می‌باشد در سال 1330 شمسی دهی بوده با 250 نفر جمعیت، در سال 1335 این جمعیت به پنج برابر فزونی یافت و امروزه بیش از 52 برابر سال 1330 جمعیت دارد بطوریکه در حال حاضر شکل شهر بخود گرفته و ادارات مختلف دولتی در آن شعبه دارند درصورتیکه ده باشت که خان‌نشین منطقه بوده است تقریباً شکل قبلی خود را حفظ نموده است.
منطقه بابوئی با مشخصات فوق دارای تقسیماتی است که به دو شکل قابل بیان است؛ یکی تقسیم بابوئی به دو منطقه زیرکوه و پشتکوه و دیگری تقسیم آن به مناطق آب و هوایی:
الف) پشتکوه و زیرکوه: کوه خامی منطقه را به دو قسمت زیرکوه و پشتکوه تقسیم می‌نماید که وسعت هریک به ترتیب زیر است:
- پشتکوه به وسعت 1047/5 کیلومتر مربع
- زیرکوه به وسعت 1934 کیلومتر مربع
در این تقسیم‌بندی پشتکوه به مناطق چهارراه گشین (برآفتاب) دلی باوی (دوتو)، باشت و کوهمره تقسیم میشود و زیرکوه خود به دو قسمت تقسیم میشود که زیربند و پشت‌بند نامیده میشود.
ب) مناطق آب و هوایی: از نظر مناطق آب و هوایی بابوئی به طریق زیر تقسیم میشود:
- منطقه سردسیری به وسعت 869 کیلومتر مربع
- منطقه معتدله به وسعت 423/50 کیلومتر مربع
- منطقه گرمسیری به وسعت 1689 کیلومتر مربع
در این تقسیم‌بندی چهارراه گشین (برآفتاب) و دلی باوی (دوتو) سردسیر، باشت و کوهمره منطقه معتدله و پشت‌بند و زیربند منطقه گرمسیری نامیده میشود ولی محلیان اصطلاحی بنام منطقه معتدله ندارند، خودشان می‌گویند هوای باشت و کوهمره نسبت به هوای پشت‌بند و زیربند معتدل‌تر است.
دکتر صفی‌نژاد در انتها ذکر می‌کنند که سردسیر بابوئی‌ها منطقه‌ای است کوهستانی و محل ییلاقی کوچ‌روها که کوه خامی حدود آن را به نقاط معتدله جنوبی مشخص می‌نماید. منطقه معتدله نسبت به منطقه سردسیری دارای سطح پست‌تری است. ده باشت مرکز این منطقه است که حدود 100 متر از دوگنبدان مرتفع‌تر می‌باشد، منطقه گرمسیری با زمین‌های کم‌ارتفاع و کم‌عارضه خود دارای هوای گرم و زمین‌های گچی و کم‌سکنه است، این منطقه توسط تپه ماهورهای ممتد گچی به دو قسمت زیربند و پشت‌بند تقسیم میشود که در مجموع به نام زیرکوه شهرت دارد، شهر دوگنبدان مرکز این مناطق و در شمال پشت بند واقع شده است.
به هر عنوان در مطالب فوق تلاش شد تا با نگاهی به مکتوبات دکتر جواد صفی‌نژاد همکار و همراه زنده‌یاد دکتر نادر افشار نادری در گروه عشایری مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، به عنوان یکی از پیشگامان معرفی عشایر و به ویژه تبار بزرگ لر، شناختی مقدماتی از حوزه جغرافیایی ایل بابوئی به دست داده شود؛ گویی مدنظر خواهد بود تا در آینده بصورت مشروح‌تر بدان و سایر جنبه‌های شناختی آن ایل از جمله تاریخ، جغرافیا و طوایف پرداخته شود.
درود بر شما👏👏👏
سلام
ضمن سپاس از ابراز محبت جنابعالی، تندرستی و سعادت را برای آن برادر محترم خواهان است.