شناخت لرهای استان تهران

همانگونه که در سربرگ سایت نیز آورده شده است؛ بهمئی دات کام به گفتارهایی درباره قوم لر و بویژه ایل بهمئی می‌پردازد. در همین راستا هرچند در پست پراکندگی قوم لر اشاراتی گذرا به لرهای استان تهران شد ولی با توجه به اینکه لرتباران در مناطقی از این استان حضور پررنگ داشته‌اند تلاش خواهد شد پراکندگی لرها در آن سامان بطور مفصل‌تر مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین به معرفی مبسوط‌تر بخش‌هایی از مردمان لر پرداخته می‌شود که درگذر زمان از سرزمین مادری خویش در سلسله کوههای زاگرس مهاجرت کرده‌ و علی‌رغم این دوری توانسته‌اند نقشی شایسته در تحکیم هویت مردم لر ایفا کنند.

از منابع موجود برمی‌آید محدوده فعلی استان تهران در قرن‌های اخیر بویژه دوره قاجاریه میزبان گروههایی از عشایر از جمله لرها، کردها، عرب‌ها و ترک‌ها بوده است. دکتر ایرج افشار سیستانی در این باره می‌نویسند در استان تهران ایل‌ها و طوایف مختلفی از روزگاران قدیم به این منطقه آمده‌اند و در نواحی دامنه کوههای شمالی البرز، ورامین، جاجرود، شهریار و غار به صورت پراکنده به‌سر می‌برند که عبارتند از هداوند، افشار، پازوکی، عرب کتی، عرب میش‌مست، عرب حلوایی، عرب صنایی، عرب کوشکلی، عرب حاجی آقا سلطانی، بوربور، کردبچه، شصتی، گاوباز، اوریاد، بداعی و کرمانی.

چنانکه در مکتوبات دکتر افشار سیستانی هم آشکار است هداوندها شاخص‌ترین مجموعه لرتبار استان تهران را سازمان داده‌اند. به هر سوی در ادامه به بررسی ایلات و طوایف لرتبار استان تهران با محوریت هداوند پرداخته می‌شود ضمن اینکه ازنو یادآوردی می‌گردد بطوریکه در سربرگ وبسایت نیز اشاره شده است به سبب موضوع مورد هدف، در این مجال صرفاً تمرکز بر مردمان لر خواهد بود. بنابراین عدم پرداختن به سایر اقوام دلیل نادیده انگاشتن آنها نمی‌باشد.

دکتر سکندر امان‌اللهی بهاروند نیز بیان می‌دارند که حداقل از زمان صفویه تا اوایل پهلوی برخی از طوایف لر به نواحی خوار ورامین تبعید شده‌اند، چنانکه بازمانده این طوایف هنوز در آن مناطق حضور دارند. بنابه گزارش محمود بن هدایت‌الله افوشته‌ای نطنزی، شاه عباس صفوی به هنگام قشون‌کشی علیه شاهوردیخان اتابک لرستان که به سال 1001 هجری صورت گرفت، تعداد دویست خانوار لر را به خوار «ری» تبعید کرد.

دکتر امان‌اللهی بهاروند در ادامه ذکر می‌کنند که همچنین می‌دانیم که رضاشاه برخی از طوایف لرستان چون سادات، میر و غیره را به خوار ورامین و نیز خراسان تبعید کرد. متأسفانه چگونگی تبعید طوایف مختلف و نیز پراکندگی جغرافیایی کنونی آنها در مناطق مذکور هنوز بررسی نشده است.

1) هداوند: دکتر امان‌اللهی بهاروند شناخته‌شده‌ترین جامعه لرتباران استان تهران را هداوندها نوشته و می‌نویسند که در زمان چاپ کتاب قوم لر در اوایل دهه هفتاد شمسی از چگونگی تبعید آنها اطلاعات دقیقی در دست نداشته‌اند. همچنین بر ایشان معلوم نبوده است تیره‌هایی که رویهمرفته این طایفه را تشکیل می‌داده‌اند در اصل جزو آن ایل بوده‌اند یا اینکه از دیگر طوایف منشعب شده و به هداوند پیوسته‌اند.

ایشان به نقل از یکی از پیرمردان هداوند ذکر کرده‌اند که قبلاً طایفه‌ای به نام هداوند وجود نداشته بلکه مجموعه تیره‌هایی که هداوند نامیده می‌شوند تحت عنواند «هماوند» یعنی «از همه ایلات» شناخته می‌شده‌اند زیرا از هر ایل تیره و یا تیره‌هایی به اینجا تبعید شده‌اند. البته شایان ذکر است دکتر امان‌اللهی بهاروند در ادامه آورده‌اند که درستی این مطلب نیاز به بررسی دارد.

ایشان ایل هداوند ورامین را متشکل از سه طایفه خانی (شرکه‌وند، کئووند، میلاخور، سلک‌بند و فیلی)، میرزایی یا میرزاوند (شاه‌اردی‌وند، ماهیوند، طهماسوند و میرزاوند) و سیری یا سیردی بیان نموده و می‌نویسند که هداوندها هنوز به زبان لری گویش بالاگریوه‌ای گفتگو می‌کنند.

دکتر ایرج افشار سیستانی هم درخصوص هداوندها نوشته‌اند عشایر هداوند در ارتفاعات شمال تهران (دامنه‌های شمالی سلسله کوههای البرز) زندگی می‌کنند. ایل هداوند که اصلاً از لران خرم‌آباد هستند به وسیله کریم‌خان‌زند به حدود فارس منتقل شده بودند ولی بعداً آقامحمدخان قاجار آنان را از فارس به تهران کوچانید. برنارد هورکارد، عضو انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران که دامنه‌های جنوبی البرز در مشرق تهران را که در آن حدود بیست گروه عشایری از همه مناطق ایران گرد آمده‌اند، بررسی نموده و می‌گوید: این گروهها را پس از دوران کریم‌خان‌زند، یعنی پس از آنکه تهران رفته‌رفته مرکز کشور می‌شود به پایتخت آورده به عنوان گروگان نگاهداشته‌اند.

دکتر افشار سیستانی در ادامه نوشته‌اند مردم ایل هداوند از پنج تا شش نسل پیش در نزدیکی تهران زندگی می‌کرده‌اند زیرا شاه مالک آن کوهها بود، از این رو آنان را به آسانی در این سرزمین جای دادند و چراگاههای تابستانی ایشان را در زمینهای خالصه دره لار تعیین نمودند.

منطقه گرمسیر عشایر هداوند در دشت‌های کوهپایه جنوب البرز است که در آنجا اراضی کشاورزی یا حداقل خانه خریده‌اند و در زمستان دامها را در حاشیه کویر می‌چرانند. هداوند تقریباً همه روستاهای مجاور دره پست جاجرود و تاررود را اشغال کرده‌اند. مرکز این ایل روستای توچال است. تعداد آنان در حدود 2500 خانوار بوده‌اند و در سال 1352 شمسی جمعیت آنها نزدیک به 700 خانوار برآورد گردیده است. پس از اصلاحات ارضی در سال 1341 چند روستای قشلاقی آنان چون در منطقه شکارگاه سلطنتی قرار گرفته بودند، از سوی ایشان تخلیه شدند امّا بعداً دوباره آنجا را تصاحب کردند.

دکتر افشار سیستانی آداب قومی مردم ایل هداوند را همانند عشایر لرستان ذکر کرده و می‌نویسند همه آنان پیرو دین اسلام و مذهب شیعه اثنی عشری هستند و از طریق گله‌داری و مختصر کشاورزی امرار معاش می‌کنند. ایشان صنایع دستی عشایر هداوند خورجین، سیاه‌چادر، جوال و گلیم ذکر کرده و ایل هداوند را دارای سه طایفه خانی، سیری و میرزایی و تیره‌های آنها را بشرح زیر می‌نویسند (پیشتر نمودار درختی آن در پاسخ به کامنت یکی از مخاطبین نیز منتشر گردیده است):

طایفه خانی: تیره‌های این طایفه عبارتند از: پورجوان، حاجی‌ها، زمردی، خانی، نجف‌زاده، اتابکی، چابک‌وند، شادی‌وند، هداوندخانی، سبزعلی‌وند، هادی‌وند، نوروزوند، فتح‌الله‌وند، میرآخوروند، ملک‌وند، قاسم‌وند، علی‌آقاوند و علیخانی.

طایفه سیری: تیره‌های طایفه سیری از این قرارند: حسین‌وند، گداوند، ماماوند، عسگروند، قاسم‌وند، سلمانی، پیراگوند، سیری، باسگال، احمدی، علیوند، پیرگوند، قمروند، محمدوند، کل‌حسینی، گداعلی‌وند و بازگلی.

طایفه میرزایی: این طایفه از تیره‌های میرزایی، بی‌زات‌وند، مادی‌وند، سرلنگوند، خالقی، علی‌کرم‌وند، طهماسوند، احمدی و خسروی تشکیل گردیده است.

علاوه بر مکتوبات دکتر سکندر امان‌اللهی بهاروند و دکتر ایرج افشار سیستانی می‌توان به محتوی سایر منابع محلی اشاره کرد؛ براتعلی مشهدی‌تقی نویسنده کتاب نگرشی به تاریخچه ایل هداوند و ریشه‌ها در توچال درباره هداوندها مطالبی ارائه کرده که در ادامه آورده می‌شود:

روایات افواهی و خاطرات اشخاص سالخورده و بزرگان هداوند که سینه به سینه منتقل گشته تا به دست نسل حاضر رسیده می‌گویند که هداوندها در دامنه‌های کبیرکوه حوالی منطقه سوری در شهرستان کوهدشت استان لرستان سکنی داشته‌اند گویی عده‌ای از هداوندها پسوند نام خانوادگی «هداوند سوری» و یا «سوری» را دارند.

مشهدی‌تقی هداوندها را از هواداران و وابستگان نظرعلی‌خان شاه‌نظر والی منتخب کریم‌‌خان‌زند بر لرستان می‌نویسد که امورات زندگیشان را از راه دامداری می‌گذراندند؛ سردسیر آنها دامنه‌های اشتران‌کوه و گرمسیرشان در منطقه اندیمشک بوده است. عده‌ای از آنان در نواحی دورود، دره ژان، دره هداوند، ترشاب، سوران، گل گورچک گنداب، گندمینه الیگودرز زندگی می‌کردند. او نوشته است که مابقی هداوندها در سال 1210 هجری توسط آقامحمدخان قاجار برای حراست از تهران پایتخت قاجاریه و تشکیل سد دفاعی در برابر حملات افاغنه، ازبکان، ترکمنان و لزگیان مخالف خان قاجار به مناطق شرق تهران کوچانده شدند.

مشهدی‌تقی همچنین ضمن اینکه توضیحات مبسوطی درباره طوایف، تیره‌ها و اولادهای هداوند ارائه کرده، کلیات تقسیم‌بندی ایل هداوند در استان تهران را تشکیل شده از 47 طایفه بشرح زیر معرفی می‌کند:

الف) هداوند خانی مشتمل بر 16 طایفه بنامهای:

شیرکوند شامل 3 تیره‌ شیـرمحمدوند، صـالح محمدوند و عمرومحمدوند

کلاتی‌وند شکل گرفته از 6 تیره‌ محمدوند، فیض‌الله‌وند، هاشم‌وند، حاجی علی‌وند، محمدعلی‌وند و اسماعیل فعلی‌وند

خانی خیرآباد دربردارنده 4 تیره چـابک‌وند، میـرآخوروند، عبدالمحمدوند حاجی‌ها و عبدالمحمدوند قلعه

خانی شورن شامل 3 تیره سبزعلی‌وند، گنجی و در جوار آنها گوهروند

خانی زواره‌بید شامل تیره نجف‌وند

خانی جمعه کاران شامل 3 تیره حیـدرقلی‌وند، ابراهیم‌وند و آقاعلی‌وند

شرف‌وند سازمان یافته از 8 تیره رستمعلی‌وند، بدرخان‌وند، رحیمی‌وند، حاتم‌وند، قربان‌وند، عبدالله‌وند، قدمعلی‌وند و یدالله‌وند

خانی یوسف‌رضا تشکیل شده از 8 تیره کل حسنعـلی‌وند، علی‌آقا‌وند، سلطانعـلی‌وند، کا‌عباس‌وند، قشم‌وند، مهدی‌وند، محمدعلی‌وند و مرتضی‌وند

خانی سعدآباد مشتمل بر 5 تیره عزیزالله‌وند، فرج‌الله‌وند، اصغروند، عبدالحسین‌وند و سلطان‌محمدوند

سبزعلی‌وند دارای 14 تیره بنامهای نجف‌وند، عباس‌وند، کرمعلی‌وند، خداروند، بک‌میرزاوند، علی‌میرزاوند، اسماعیل‌وند، عرب‌وند، کریم‌وند، شاه‌محمدوند، اللهیاروند، میرزاوند، محمدحسین‌وند و جعفرقلی‌وند

شهبازوند سازمان یافته از 7 تیره بنامهای روح‌الله‌وند، عربعلی‌وند، سیف‌الله‌وند، حالووند، خلیل‌وند، فتح‌الله‌وند و گل‌محمدوند

کیووند شامل تیره عوضعلی‌وند

نجف‌وند مشتمل بر سه تیره امرالهی‌وند، حاج علی‌اکبری‌وند و مهرعلیان‌وند

خانی سنگ آب شامل 2 تیره فتح‌الله‌وند و گل‌محمدوند

خانی کهوند مشتمل بر 3 تیره الله‌مرادوند، الله‌یاروند و محمدوند که گفته می‌شود در جوار ایل هداوند خانی در گرگ‌تپه، پوئینک و کلین زندگی می‌کنند. در دوره رضاشاه پهلوی به ورامین تبعید شده‌اند

شهریاروند و کریم‌خان‌وند در کنار طایفه سبزعلی‌وند در سفیدکمر، زردر، سیاه‌چشمه و شریف‌آباد زندگی می‌کنند

ب) هداوند میرزایی شامل17 طایفه بنامهایی:

میرزایی پوئینک مشتمل بر 4 تیره علی‌کرم‌وند، میرزاخانی‌وند، بهزادوند و خالقی‌وند

میرزایی گرگ‌تپه شامل تیره میرزاوند

میرزاوند سرگل شامل 2 تیره محمدحسین‌وند و کریم‌وند

قلعه‌نو جمعه‌کاران موییوند شامل 2 تیره کل‌قنبـروند و کل‌اسـدالله‌وند

محمودآبادنو موییوند شامل تیره داراب‌بک‌وند

محمودآباد کهنه موییوند شامل تیره پیرمحمدوند

حیدرآباد موییوند سازمان یافته از 6 تیره دوستعلیوند، یارعلی‌وند، محمدحسنی‌وند، عبـاسی‌وند، سـلطانی‌وند و آقامعی‌وند

کریم‌آباد موییوند دارای 4 تیره بنامهای حاج محمدوند، شیرمحمدوند، آق‌محمدوند و میرزاوند

کلین الهیاری‌وند مشتمل بر 4 تیره کدخدا حسنوند، بک‌لروند، محمدیوسف‌وند و عبداللهی‌وند

کلین طهماسوند شامل سه تیره میرزاقلیوند، امامقلی‌وند و محمدرضاوند

نقدعلی‌وند شامل سه تیره بیک‌مرادوند، پیرووند و حسنوند در نواحی سیاه‌سنگ و تماشای رودهن

امیلوند شامل 2  تیره خان‌وند و امامقلی‌وند در باغ‌کمش

سادمیروند شامل 2 تیره الله‌دادوند و پیرکه‌وند در باغ‌کمش

برجعلی‌وند شامل تیره درویشعلی‌وند در ناحیه کرشت

بداغ‌وند شامل تیره خداوردی‌وند

میرزایی پلنگ آواز تشکیل شده از 6 تیره حاج رحیم‌وند، حسینقلی‌وند، رضاوند، مهدی‌وند و فتحعلی‌وند و سلطان‌وند

عبدالعلی‌وند شامل تیره نظرعلی‌وند که از لرهای شیراز عنوان شده‌اند و در جوار طوایف میرزایی سکونت دارند.

ج) هداوند سیری تشکیل شده از 14 طایفه بنامهای:

چکوند شامل 4 تیره خداکرم‌وند، شاه‌مرادوند، صفرخان‌وند، مغی‌وند

موسیوند شامل 3 تیره فرج‌الله‌خان‌وند، قربانعلی‌وند، مرادعلی‌وند

حسین‌وند سازمان یافته از 8 تیره نورعلی‌وند، شمسعلی‌وند، محمدوند، جافروند، ابراهیم‌وند، جوزعلی‌وند، آقامیرزاوند و در کنار آنها خدارحیم‌وند

باریوند تشکیل شده از 5 تیره موسی‌وند، عیسی‌وند، حمزه‌وند، گرگعلی‌وند و حیدرقلی‌وند

پیروند شکل گرفته از 6 تیره پیرعلی‌وند، علمداروند، موسی‌وند، اسکندروند، ملافتحعلی‌وند و کنار آنها آزادخان‌وند

عسگروند شامل 2 تیره عسگروند و اکبروند

صادق‌وند شامل 2 تیره هاشم‌وند و قاسم‌وند

مموند سازمان یافته از 9 تیره جعفروند، ذوالفقاروند، شیرعلی‌وند، علی‌آقا‌وند، علی‌خان‌وند، قاسم‌وند، نوروزوند، هادی‌وند و یاقیوند

بوسکیلی شامل 3 تیره لطفعلی‌وند، سبزعلی‌وند و جوزعلی‌وند ساکن در گلتنگه. همچنین دو گروه دیگر از بوسکیلی‌ها بشرح زیر:

  • بوسکیلی‌های چهل‌قز مشتمل بر 5 تیره پیرولی‌وند، مرادوند، کاظم‌وند، کریم‌وند و علی‌میرزاوند.
  • بوسکیلی‌های سیاه‌دره شامل بر 2 تیره سیوولی‌وند و عبدالمحمدوند

علی‌وند شامل 4 تیره  چراغعلی‌وند، عبدالعلی‌وند، رفیع‌وند و خان‌وند

گداوند شامل 4 تیره کرم‌وند، بارک‌وند، گداوند و در کنار آنها عباسقلی‌وند از طایفه باصری (بوصوری)

آق‌جوند شامل 2 تیره میرزاعلی‌وند و رجب‌وند

کل‌حسینوند تشکیل شده از 4 تیره حسینوند، میرزاحسینوند، کل‌حسینوند و در کنار آنها اعلاءوند

سلمووند شکل گرفته از 6 تیره شاه‌محمدوند، رشیدوند، نوروزوند، قربان‌وند، ندروند و در جوار آنها جابروند.

در باب نامگذاری طوایف سه‌گانه هداوند نیز چنین آورده شده که پس از کوچ به منطقه تهران دارای سه خان بزرگ به شرح زیر بودند:

  • سیر محمد: طوایفی که سرپرست آنها سیر محمد بود با عنوان هداوند سیری شناخته شدند.
  • میرزا محمد: طوایفی که سرپرست آنها میرزا محمد بود با عنوان هداوند میرزایی مطرح گردیدند.
  • خان محمد: طایفه‌هایی که سرپرست‌شان خان محمد بود با عنوان هداوند خانی سر برآوردند.

به هر روی پس از ورود به منطقه تهران، طوایف سیری از قصر فیروزه تا حوالی رودخانه جاجرود جوزک، میرزایی‌ها در مسیر رودخانه دماوند و حوالی آن و هداوندهای خانی هم در مسیر رودخانه حلبه‌رود و اطراف آن در حومه‌های رشته کوههای البرز ساماندهی گردیدند. مناطق سکونت ایل هداوند در زمان قشلاق بصورت زیر ذکر شده است:

  • پاکدشت: ماملو، یوردشاه، دروازه، حمامک، نیئک، قشلاق شریف‌آباد، کریم‌آباد، قشلاق کریم‌آباد، حیدرآباد، کلین، خسرو، فیلستان، قوهه، قلعه نو املاک، حاجی‌آباد، قشلاق حاجی‌آباد، فرون‌آباد، قشلاق فرون‌آباد، گلتنگه و توچال.
  • دماوند: چنار غرب، احمدآباد، اسب‌چران، باغ‌کمیش، ورجه، کاجان، تماشا، پلنگ‌باز، زردر، سنگ‌آب، قره‌قاچ و سفیدکمر.
  • شهرری و تهران: سرخ‌حصار، زرشکی، دهک، چهل‌قز، سیاه‌دره، سنگ‌تراشون، توتک، لپه‌زنک و علی‌آباد.
  • شمیرانات: شکر ولی، خجیر، سنجاریان، ترقیان، جاجرود، کمرد، جوزک (پردیس)، عسطلک، آب‌انجیرک و بومهن.
  • ورامین: فردیس، صالح‌آباد، پوئینک، خیرآباد خالصه، گرگ‌تپه، موسی‌آباد، کاظم‌آباد، عمروآباد، قشلاق عمروآباد، حاج سلیمان قلی، پلنگ‌دره، رودبارک، گل‌عباس، سرگل، سعدآباد، قشلاق یوسف‌رضا، شوران، علی‌آباد خالصه، زواره‌بید، قوئینک‌رخشانی، محمودآباد‌ نو، محمودآباد کهنه، شترخوار، جلیل‌آباد، قشلاق جلیل‌آباد، قلعه‌نو، جامه‌کاران، قشلاق معین‌آباد، معین‌آباد، سوره، ایجدان، شمس‌آباد، قشلاق شمس‌آباد، یام و قشلاق جیتو (خدابخش)

مشهدی‌تقی مناطق سکونت هداوندها را هم به تفکیک بشرح زیر آورده؛ ضمن اینکه می‌نویسد جمعیت بعضی روستاها ممکن است از دو یا سه طایفه تشکیل شده باشد و یا از طوایف دیگری نیز در جوار آنان سکنی گزیده باشند. همچنین برخی مناطق بعلت تغییر موقعیت محلی،  نوع کاربری‌های دیگر و مهاجرت ساکنین، خالی از سکنه گردیده باشند مانند: دهک، گلتنگه و چهل‌قز.

محل‌های سکونت هداوندهای سیری: سرخ‌حصار، زرشکی، دهک، چهل‌قز، سیاه‌دره، سنگ‌تراشون، توتک، لپه‌زنک، علی‌آباد، شکر ولی، خجیر، سنجاریان، ترقیان، روخونه (جاجرود)، کمرد، ماملو، یوردشاه، دروازه، حمامک، قشلاق شریف‌آباد، قوهه، قلعه نو املاک، حاجی‌آباد، قشلاق حاجی‌آباد، قشلاق فرون‌آباد، فرون‌آباد، توچال، گلتنگه، پلنگ‌دره، جوزک، آب‌انجیرک و سیارک.

نواحی سکونت هداوندهای خانی: نیئک، سیاه‌چشمه، خسرو، فیستان، سنگ‌آب، قره‌قاچ، قرمز تپه، گندآب، کورس‌بالا، بهور، حسین‌آباد، کاظم‌آباد، صالح‌آباد، عمروآباد، قشلاق عمروآباد، رودبارک، گل‌عباس، سرگل، سعدآباد، قشلاق یوسف‌رضا، شوران، قوئینک‌رخشانی، علی‌آباد خالصه، شترخوار، محمودآباد نو، محمودآباد کهنه، معین آباد، قشلاق معین‌آباد، سوره، سلیمان قلی، جلیل آباد، قشلاق جلیل آباد، قلعه‌نو، جمعه‌کاران، زواره‌بید، ایجدان، شمس‌آباد، قشلاق شمس‌آباد، سفیدکمر، یام، قشلاق جیتو و کبود گنبد.

مناطق سکونت هداوندهای میرزایی: کریم‌آباد، قشلاق کریم‌آباد، حیدرآباد، چنار غرب، احمدآباد، اسب چران، باغ کمیش، ورجه، کاجان، تماشا، پلنگ‌باز، زردر، جوزک، عسطلک، آب‌انجیرک، بومهن، فردیس، پوئینک، کلین‌سادات، خیرآباد، گرگ‌تپه، موسی‌آباد، قشلاق جلیل‌آباد و کلین خالصه.

2) بختیاری‌ها: دکتر امان‌اللهی بهاروند بیان می‌دارند که علاوه بر هداوندها گروهی از بختیاری‌ها نیز در منطقه وارمین و [ری] حضور دارند. مثلاً شعبه‌ای از ایل بوربور که به اصفهانی معروفند از بختیاری‌ها هستند و ظاهراً به وسیله نادرشاه افشار همراه بوربورها به این سرزمین تبعید شده‌اند.

در همین ارتباط بایستی اشاره کرد بختیاری‌ها در قامت هسته اصلی لر بزرگ و میزبانان پایتخت اتابکان لر در منطقه مالمیر ایذه، طی چند قرن بویژه دوران صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و اوایل پهلوی دارای جایگاه قابل‌توجه و برجسته در مناسبات کشوری بوده‌اند. بختیاری‌ها با توجه به چنین موقعیتی همواره مورد نظر حاکمان صفوی، افشار، زند و قاجار بوده‌اند بگونه‌ای که بعضاً از سیاست جابجایی و کوچاندن برای مهار و یا بهره از قدرت رزمی آنان استفاده می‌شده است. در همین راستا گفته می‌شود که بختیاری‌های نواحی ری و ورامین در زمان افشاریه (زمانیکه نادرشاه را برای فتح هندوستان یاری نمودند)، زندیه (دورانی که رقیب کریم‌خان برای تصاحب قدرت بودند) و قاجاریه (وقتیکه در هیبت فاتحان مشروطه‌خواه تهران وارد پایتخت گشتند) به آنجا منتقل شده‌اند.

از جمله مناطق حضور بختیاری‌های ری را نواحی زمان‌آباد، اشرف‌آباد نوشته‌اند؛ همچنین بختیاری‌های ورامین را مستقر در مناطق قرچک، موسی‌آباد بختیاری، قلعه‌خواجه، سعدآباد، جعفرآباد، یوسف‌آباد، معین‌آباد، آب‌باریک، کهریزک، قشلاق یوسف‌رضا، جنگل، طارند، کارخانه‌قند، دربالا عنوان کرده‌اند. علاوه بر ورامین و ری در منطقه پاکدشت نیز نواحی فیلستان، ابراهیم‌آباد، چیتو و غیره بختیاری‌نشین ذکر شده‌اند.

در پایان ضمن اینکه مجدداً یادآوری می‌گردد بهمئی دات کام در سلسله پست‌های شناخت لرهای استان‌های مختلف تلاش داشته و دارد تا با معرفی قوم لر در کلیت آن قدمی کوچک در این راه که همانا چیزی جز شناخت از اصالت و هویت خویشتن نیست بردارد به اطلاع می‌رساند در صورت کسب هرگونه آگاهی مکتوب و موثق تکمیلی، اطلاعات آن در چارچوب پست بالا قرار گرفته و بروز رسانی خواهد شد.

23 thoughts on “شناخت لرهای استان تهران

  1. با سلام سپاس از مطالب مفیدتون
    میشه در باره نقش طایفه ویسی در ایل بزرگ بهمئی
    در طول تاریخ توضیح دهید با سپاس فراوان

    • سلام
      ضمن تشکر از نظر لطف جنابعالی، چنانکه مکرراً اشاره گردید به یاری پروردگار تلاش خواهد شد بمرور زمان به بررسی تخصصی طوایف ایل بهمئی و از جمله ویسی‌ها در قالب پستهای مستقل پرداخته گردد.

  2. کسی که از چیزی اگاهی نداره بهتره اون مطلب رو بازگو نکنه برادر.هماوند چه ربطی به همه ایلات داره؟هماوند نامی باستانی و نام کهن ایل احمدوند هست که هنوزم در قسمت هایی از ایران و البته تمام تاریخ نگاران عرب عراقی از این نام برای ایل احمدوند استفاده کرده و میکنند و هنوزم نام خانوادگی هماوند در کشورهایی که احمدوند در اون ساکن هست وجود داره.هماوند همه وند همیوند الهماوندی هموندی اماوندی همایونوند ، همگی یک اسم هستند.

    • سلام
      مخاطب گرامی
      جناب آقای احمدوند
      ضمن سپاس از ابراز محبت آن برادر محترم، موارد زیر جهت تبیین بیشتر موضوع مطرح می‌گردد:
      1- موضوع مورد نظر بر اساس یافته‌های دکتر سکندر امان‌اللهی بهاروند در کتاب قوم لر از جهت آشنایی با نظرات مختلف در باب شناخت مردم هداوند منطقه تهران آورده شده زیرا چنانکه بارها گفته شد لازم است تا روایت‌ها و دیدگاهها مختلف شنیده و طبعاً مورد گفتگو و نقد قرار گیرد؛ اگرچه دکتر امان‌اللهی بهاروند به نقل از یکی از پیرمردان هداوند ذکر کرده‌اند که قبلاً طایفه‌ای به نام هداوند وجود نداشته بلکه مجموعه تیره‌هایی که هداوند نامیده می‌شوند تحت عنوان «هماوند» یعنی «از همه ایلات» شناخته می‌شده‌اند زیرا از هر ایل تیره و یا تیره‌هایی به اینجا تبعید شده‌اند، امّا باز هم رعایت احتیاط را نموده و ذکر کرده‌اند که درستی این مطلب نیاز به بررسی دارد. به بیان ساده‌تر باب پژوهش، نقد و گفتگو باز است.
      2- اینکه عناوین احمدوند (همه‌وند، حمه‌وند و همیون) ارتباطی با گفته‌های برخی پیران هداوند در باب استعمال واژه هماوند دارد یا خیر نیاز به تحقیقات تکمیلی دارد، مثلاً:
      الف) آیا کلمه هماوند عنوانی کلی و یحتمل مورد استفاده گستره‌ای از لرتباران بوده است؟
      ب) آیا واژه هماوند عنوانی اختصاصی برای احمدوندها بوده؟ و در این صورت آیا ریشه‌های مشترکی میان آن دو (احمدوند و هداوند) متصور است؟
      در پایان بایستی گفت همانگونه که در بخش «درباره ما» نیز آورده شده هدف از راه‌اندازی این پایگاه «شناخت از هویت و اصالت خویشتن» و «شناخت و آگاهی از یکدیگر» در پرتو گفت و شنود و مکالمه می‌باشد؛ در همین راستا آن مخاطب محترم آزاد است که یافته‌های دکتر امان‌اللهی بهاروند به نقل از پیران هداوند نپذیرفته و این امر خود چیزی جز رواج فرهنگ گفتگو و تبادل نظر نخواهد بود. امید که همتباران لر با سرلوحه قرار دادن منطق گفتگو الگویی برای سایر هموطنان باشند.

      • سلام
        مخاطب گرامی
        جناب آقای میرزایی
        ضمن تشکر از ابراز محبت جنابعالی، ادمین سایت نیز متقابلاً عرض ارادت و ادب و احترام دارد خدمت آن برادر محترم.
        تندرست باشید

        • سلام خسته نباشید هداوند یه ایل جدا که هم این ایل ها زیرشاخه اون هستند که ایل نقدعلی وند و چکه وند در منطقه تماشا ترقیون سنجاریون ساکن هستند وباقی نیز در بقیه مناطق لطفا اطلاعات غلط ندهید در ضمن هم علت تبعید شون هم مشکل با حکومت وقت بوده بنده خودم هم از همین طایفه هستم با افتخار

          • سلام
            ضمن تشکر از ابراز محبت آن مخاطب گرامی، موارد زیر جهت تبیین بیشتر موضوع مطرح می‌گردد:

            ۱- مطالب درباره هداوندهای تهران بر اساس یافته‌های دکتر سکندر امان‌اللهی بهاروند، دکتر ایرج افشار سیستانی و منابع محلی جهت آشنایی با نظرات مختلف در باب شناخت مردم هداوند منطقه تهران آورده شده زیرا چنانکه بارها گفته شد لازم است تا روایت‌ها و دیدگاهها مختلف شنیده و طبعاً مورد گفتگو و نقد قرار گیرد بنابراین تعصبی از جانب بهمئی دات کام در خصوص مطالب مطرح شده وجود ندارد.

            ۲- درباره اینکه آن مخاطب محترم نوشت است «هداوند یه ایل جدا که هم این ایل ها زیرشاخه اون هستند» منظور از «این ایل‌ها» برای ادمین مشخص نمی‌باشد اما به هر حال همانگونه که در بند ۱ گفته شد تلاش گردید تا زیرشاخه‌های هداوند بر اساس سه منبع (دکتر امان‌اللهی بهاروند، دکتر افشار سیستانی و منابع محلی) آورده شود، ضمن عنایت به اینکه منابع سه‌گانه‌ی مذکور، اصطلاحاً وحی مُنزل نبوده و قابل نقد می‌باشند.

            ۳- درباره اینکه آن مخاطب محترم نوشته است « در ضمن هم علت تبعید شون هم مشکل با حکومت وقت بوده» بایستی توجه داشت که بهمئی دات کام نیز به نقل از منابع موجود و مشخصاً دکتر افشار سیستانی، علت را همین امر (مسائل سیاسی با حکومت‌های وقت) بنابراین نظر آن مخاطب محترم در تأیید مطالب منتشره است.

            در پایان مجدداً خاطرنشان می‌گردد پدیده‌های تاریخی از جمله سازمان سیاسی اجتماعی ایلات و طوایف، روایات، تفسیرها و تحلیل‌های گوناگون و متفاوتی را حول خویش گرد می‌آورند و این خود چیزی جز رواج فرهنگ گفتگو و تبادل نظر نخواهد بود. امید که همتباران با سرلوحه قرار دادن منطق گفتگو الگویی برای سایر هموطنان باشند.

  3. لطفا توضیحی درباره که فامیلی صرفا هداوندی دارند بفرمایید

    • سلام
      مخاطب گرامی
      جناب آقای هداوندی
      آنچه بهمئی دات کام در شناخت تقسیمات ایلی – طایفه‌ای بر آن تأکید دارد همانا دو مورد زیر است:
      1- نسب‌نامه: که مبتنی بر روابط خونی پدرتباری است
      2- ساخت سیاسی اجتماعی: که علاوه بر روابط خونی، در بر گیرنده اتحادها (برد و چو/خین و چو) و جابجایی‌ها نیز می‌باشد
      حال آنکه عنوان فامیلی یا همان نام خانوادگی مبحثی جدا از موارد فوق بوده و در واقع از سال 1314 شمسی در زمان رضاشاه پهلوی با اجباری شدن سجلد (شناسنامه) فراگیر گردید. بر همین اساس فارغ از شاخه‌بندی سنتی ایلی، افراد می‌توانسته‌اند مثلاً نام خانوادگی هداوند را انتخاب نمایند.

  4. با سلام نگارش متن فوق در خصوص لرهای استان لرستان میباشد . البته ایل بزرگ شصتی از لرهای بختیاری می‌باشند. که ظاهرا نگارنده سعی در معرفی لرهای استان لرستان داشته است . تشکر

  5. با عرض سلام و احترام، بنده الواری هستم ساکن شهر گرمسار( همان خوار ری در گذشته) و خیلی علاقمندم به اینکه بدانم ریشه خانوادگی من کجاهست، چون این منطقه در قدیم تبعیدگاه بوده است به دلیل نزدیکی به پایتخت و شرایط آب و هوایی گرم. طبق مطالعاتی که داشتم ایلات لر در دو بازه زمانی به این منطقه کوچانده شده اند؛ یکی در زمان شاهوردی خان و شاه عباس صفوی، و دیگری در زمان رضا شاه پهلوی. خواستم بدانم شما اطلاعی از تیره الواری ها که لر بوده اند و به این منطقه تبعید شده اند دارید یا خیر، همچنین لازم به ذکر است فامیلی الواری در لرستان و ایلام به چشم من خورده است.
    با تشکر

    • سلام
      مخاطب گرامی
      جناب آقای الواری
      ضمن تشکر از توجه آن مخاطب گرامی و نیز اطلاعات ارائه شده، تا جاییکه دانسته‌ها یاری می‌کند ایلات شناخته شده‌ی گرمسار را ایل الیکایی و ایل اصانلو گفته‌اند اما در هر صورت، مطلب مورد نظر آن مخاطب گرامی نیاز به تحقیقات تکمیلی دارد.

  6. عرض ارادت خدمت تمام همتباران باغیرت وباشرفم امیدوارم که هرجاهستیم همیشه مثل برادرپشت هم باشیم باشرف وباغیرت…..

    • سلام
      مخاطب گرامی
      جناب آقای باجولوند
      ضمن سپاس از ابراز محبت، غیرت و دغدغه‌ی جنابعالی، تندرستی و سعادت را برای آن برادر محترم از درگاه حضرت حق خواهان است.

  7. ۷۰درصد درود لرستان هداوند هست و رسم رسومات بختیاری دارن اصل ریشه هداوند ها از شهرستان درود و الان هداوند هایی که ساکن لرستان هستند از طهماسب بک هستن اما به دلیل تبعید سندی نیست اما رسومات ثابت میکنه که بختیاری چهار لنگ هستند

    • احسنت و درود بله من خودم هداوند استان لرستان شهرستان درود و شجره نامه مکتوب دارم از طهماسب بک که پسوند بک ثابت کننده بختیاری هست شایعه پراکنی نکنید پر جمعیت ترین طایفه بختیاری هداوند هست از باب ممیوند

      • سلام عزیز جان خوبی من هداوند هستم از هداوند های دماوند من هم طبق منبع های زیادی که خوندم هداوند بختیاری هست اون منبعی که شما خوندیدن اگه pdf یا اسمش هست بگید من بیشتر درباره ایلم تحقیق کنم. دستتون درد نکنه

  8. سلام عزیز جان خوبی من هداوند هستم از هداوند های دماوند من هم طبق منبع های زیادی که خوندم هداوند بختیاری هست اون منبعی که شما خوندیدن اگه pdf یا اسمش هست بگید من بیشتر درباره ایلم تحقیق کنم. دستتون درد نکنه

    • سلام
      ضمن سپاس از ابراز محبت آن مخاطب محترم، همانگونه که در گفتار فوق نیز اشاره شده، مطالب آن از «کتاب قوم لر» اثر دکتر سکندر امان اللهی بهاروند، «کتاب مقدمه‌ای بر شناخت ایل ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران» اثر دکتر ایرج افشار سیستانی و «کتاب نگرشی به تاریخچه ایل هداوند و ریشه‌ها در توچال» نوشته یکی از نویسندگان محلی هداوند تهیه شده است. ضمناً برای تهیه آنها به شرح زیر می‌توان اقدام نمود:

      الف) کتاب قوم لر: پیگیری از انتشارات آگاه. تلفن: ۰۲۱۶۶۴۶۷۳۲۳
      ب) کتاب مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران: با عنایت بدینکه مدت زیادی از چاپ آن می‌گذرد، پیگیری از طریق کتابخانه‌ها و یا سایت‌های دانلود کتاب می‌تواند راهگشا باشد.
      ج) کتاب نگرشی به تاریخچه ایل هداوند و ریشه‌ها در توچال: پیگیری از طریق تلفن همراه: ۰۹۱۲۹۳۵۰۳۷۶

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *